Перевод: c черкесского на русский

с русского на черкесский

Къуэ щIын

  • 1 къуэ

    I сын
    / Адэ-анэм я бын щIалэ цIыкIу, цIыхухъу.
    * Къуэ къыхуалъхуащ. Си къуэр зыми сэ естынкъым, - игукIэ жиIэу макIуэр дадэр, - сикIуэтынкъым, уеблэм си щхьэр хрекIуадэ. КI. А.
    Къуэ щIын усыновить кого-л.
    * ЕкIуэлIэпIэншэу къэна щIалэ цIыкIур лIыжьым къуэ ищIащ. фольк.
    II балка, овраг
    / Куууэ псым диха щIыналъэ, уэх.
    * Псы цIыкIум и макъыр къуэ зэв куум и лъащIэм къыщыIущащэрт. Къ. Хь.
    глагольная приставка обозначает: 1. нахождение, пребывание за кем-чем-л.
    / Зыгуэрым и къуагъым щыIэныгъэ къегъэлъагъуэ.
    Жыгым къуэтын. Бгым къуэсын.
    2. движение, направленное за кого-что-л.
    / Зыгуэрым и къуагъым кIуэныгъэ къегъэлъагъуэ.
    Унэ къуагъым къуэлъэдэн.
    3. движение из-за кого-чего-л. (напр. из-за угла)
    / Зыгуэрым и къуагъым къыкъуэкIыныгъэ къегъэлъагъуэ.
    Бгым укъуэплъым псы ежэх уолъагъу.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > къуэ

  • 2 Iубыгъуэ

    глоток ( количество)
    / Зэуэ узэIубыф, ткIуаткIуэ зэ егъэхыгъуэ.
    * {Сосрыкъуэ:} - Уей си анэу Сэтэней, Уи быдзышэу сызэфари Iубыгъуищи сигъэщIщ {Албэч и къуэ Тотрэш}. Нарт.
    Зы Iубыгъуэ щIын выпить залпом, одним глотком. Псы фалъэр зы Iубыгъуэ щIын.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > Iубыгъуэ

  • 3 зэтеудын

    (зэтреуд) перех. гл. 1. ударом открыть; резко раскрыть (сундук, чемодан и т. п.)
    / Еуауэ зэтегъэкIын, псынщIэу зэтехын.
    * Тембот къыхуигъэхьа тхылъымпIэ пхъуантэр {Думэсарэ} зэтриудри подаркэ дэлъыр къыдихащ. КI. А.
    2. рушить ( зерно)
    / Нартыху крупа щIын; зэтегъэлъэлъын (нартыхур).
    * Хужь нартыху зэтриудыну щыкIуам, жейуэ къигъэна и къуэ цIыкIуитIыр.. жыхафэгум теубгъуа упщIэжьым телът. Гъу. Хъу.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > зэтеудын

  • 4 къыдэтIыкIын

    (къыдетIыкI) перех. гл. 1. вырыть что-л. (напр. канаву)
    / ТIауэ къыдэхын, къуэ, кIэнауэ щIын къэтIауэ.
    Псы жапIэ къыдэтIыкIын.
    2. вскопать что-л. между чем-л.
    / Зэхуаку гуэрыр къэтIын.
    ЖыгитIым я зэхуакур къыдатIыкIащ.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > къыдэтIыкIын

  • 5 лъащIэ

    I 1. дно; днище
    / Хьэкъущыкъухэм, зыгуэр зралъхьэ, зракIэ е щIым иIэ кумбыгъэхэм я кIуэцI, щIагъ кIэкъинэ къызэрынэр.
    Чей лъащIэ.
    * Псы цIыкIум и макъыр къуэ зэв куум и лъащIэм къыщыIущащэрт. Къ. Хь.
    2. фундамент, основание
    / Мывэм, бетоным, н. къ. къыхэщIыкIауэ унэ, псэуалъэ с. ху. я блынхэм лъабжьэ яхуэхъур, ахэр зытетыр.
    Унэ лъащIэ.
    3. нижний край неба
    / Уафэм и щIагъ лъэныкъуэ екIуэкIыр.
    * Уафэ лъащIэ тхъуэплъым дыгъэр къыщотэджыр. КI. Т. КъуэкIыпIэмкIэ уафэ лъащIэр нэху къэхъуащ. Къ. Хь.
    II убранство дома
    / Унэ кIуэцIым щIагъэувэ, щIалъхьэ хабзэ хьэпшыпхэр; унэ лъащIэ
    . {ХьэпащIэ:} СоIуэ.. уни лъащIи симыIэ, Iэнэ леи къыпхуэзмыщтэфыну. Iуащхь.
    ЛъащIэ емыгъэщIын расточать чьи-л. средства, не давать кому-л. скопить имущество.
    ЛъащIэ щIын накапливать имущество.
    * Лашэ лъащIэ имыщIу ищIар еIуатэ. Къэб.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > лъащIэ

  • 6 лIы

    1. мужчина
    / ЦIыхухъу.
    * ЛIы цIэрыIуэ. ЛIым и лIыгъэр зауэм къыщацIыху. (погов.) ЛIы и махуэрэ шы и махуэрэ зэхуэдэкъым. (погов.)
    2. муж, супруг
    / ЦIыхубзым и щхьэгъусэ.
    Мы дэжэун.
    ЛIы дэкIуэн выйти замуж.
    ЛIы етын выдать кого-л. замуж.
    * Сэ сыщымыIэу, Аминатыр лIы иратат. Къу. Хь.
    ЛIы жагъуэ хуашэ хуэдэ быть в плохом настроении (букв. словно выдают замуж за нелюбимого человека).
    ЛIы и жэщ темная, пасмурная ночь.
    ЛIы икъугъэ (икъущ) настоящий мужчина.
    * Хьэхьей, Нартхэ ди Бэдынокъуэ! Нартхэ ди лIы икъугъэ, Бэлэрыгъ зекIуэкIэ, Уи шыфэлIыфэр сфIэдахэщ. Нарт.
    ЛIы и лIыж = лIым я лей.
    * ГуфIэгъуэ мыухыжыр зыгъуэта нартхэм лъэIукIэ ирагъэблэгъащ лIы и лIыж Батрэзыр. Нарт.
    ЛIы фIыцIэ гъущIынэ храбрый мужчина.
    * Сосрыкъуэу си напщIэ, лIы фIыцIэ гъущIынэ. Нарт.
    ЛIы хъун = лIыпIэ иувэн.
    ЛIы цIыкIу къамэшхуэ мужчина с амбициями.
    ЛIы щIын сделать, воспитать кого-л. мужчиной.
    ЛIым я лей храбрейший из храбрых. ЛIым я лейуэ щхьэ хъыжьэ, зауэ хъумэ, лIы хахуэ. Ад. фольк.
    ЛIыуэ анэм къилъхуа настоящий мужчина. *
    ЛIыуэ пащIэ тетын быть настоящим мужчиной.
    * УлIу пащIэ птетмэ си пащхьэм къиувэ. Щ. Ам.
    ЛIыфI натIэ ухъу хорошего мужа тебе ( пожелание девушке).
    * Пщащэм, гушыIэ хуэдэу: - НасыпыфIэ, лIыфI натIэ ухъу! - жраIэ. Ад. фольк.
    лIы дакъэ крепкий, сбитый мужчина
    / ЛIы быдэ, Iэчлъэч.
    лIы дэкIуэгъуэ брачный возраст девушки, пора замужества
    / Бзылъхугъэм и балигъыпIэ, ар унагъуэ щихьэ хъуну ныбжь.
    Пщащэм и лIы дэкIуэгъуэ хъуащ.
    лIы закъуэ бобыль
    / Щхьэгъусэ, унагъуэ зимыIэ (зимыIэж) цIыхухъу.
    лIы закъуэ унэ семья мужчины без братьев и сыновей
    / Къуэш, къуэ зимыIэ цIыхухъум и унагъуэ.
    лIы къуапцIэ стройный высокий мужчина
    / ЦIыхухъу уардэ.
    * Сосрыкъуэу лIы къуапцIэ, сэркIэ укъэмыпцIэ. Нарт.
    лIы пцIанэ безоружный мужчина
    / Iэщэ зымыIыгъ цIыхухъу.
    * Атаманым Бадым и псалъэр и фIэщ хъуащ, лIы пцIанэм сыт ищIэн, Iэрыубыд хъуащ жыхуиIэ хьисэпкIэ къепсыхащ. Iуащхь.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > лIы

  • 7 нысэ

    невестка
    / Унагъуэ ихьа бзылъхугъэр щхьэгъусэр къэзыъхуа-къыдалъхуахэм, и Iыхьлыхэм зэрахущытыр.
    Нысэ къэшэн привести в дом невестку. *
    Нысэ лъыхъуэн сватать невесту ( за сына или за другого близкого родственника). Къуэ зиIэр нысэ лъыхъуэу пщащэхэм яхэпъэрт, цIыхум зэрахэтымрэ лэжьыгъэм хьэлэу зэрыбгъэдэтымкIэ ящIу. Къ. Хь.
    Нысэ тын подарки от невестки родственницам мужа.
    Нысэ хъуэхъу поздравление родных по случаю женитьбы члена семьи.
    Нысэ щIын взять кого-л. в невестки.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > нысэ

  • 8 пшэр

    I жировое отложение, сало
    / Лым кIэрылъ щэ.
    II жирный, упитанный
    / ЛыфIэ, дагъэ зыщIэлъ, лы зытелъ, е апхуэдэ лы.
    Лы пшэр.
    * Хъуэжэ зы гъэлъэхъу пшэр иIэти сохъустэжьхэм ар зэрыфIашхын Iэмал ягъуэтыртэкъым. фольк. Къетыкъуэ и къуэ пщы Беслъэныр гъэщIэгъуэныщэу гъуму икIи пшэру щытащ. Н. Ш.
    Пшэр щIын откормить кого-л.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > пшэр

  • 9 щыгъэщIэн

    / ЩыщIэн псалъэм и каузатив
    .
    * Къуэ пцIыупсым анэ гуфIэ щигъащIэркъым. (погов.)
    2. кубано-зеленчукские сбавить, уменьшить что-л.
    / Нэхъ мащIэ щIын, кIэрыгъэхун (уасэм).
    * Шыр зейм уасэу жиIам зыри щигъэщIэн идакъым. Черк. фольк.

    Словарь Кабардино-Черкесского языка > щыгъэщIэн

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»